Rosetta Uzay Aracının 67P/Churyumov-Gerasimenko Kuyruklu Yıldızı Görevi Hakkında

12 Kasım 2014 tarihinde tarihin en inanılmaz yolculuklarından birini yapmış olan Rosetta uzay aracı, üzerinde taşımış olduğu Philae sondasını 67P/Churyumov-Gerasimenko isimli kuyruklu yıldıza indirmeyi başardı. Jargonda kirli kartopu olarak geçiyorlarmış. Türkçe’ye kuyruklu yıldız diye geçmiş ama aslında yıldız değillermiş.

Fotoğraf kaynağı: http://rosetta.esa.int

10+ yıl süren ve yaklaşık 7 milyar km (evet 10^9 olan milyar) rotasından sonra hedefine ulaşan bir yolculuktan bahsediyoruz. Üstelik bu yolculuk boyunca Dünya’ya 3 kez, Mars’a da 1 kez yaklaşıp, gezegenlerin kütle çekiminden faydalanarak ivme kazanma ve enerji tasarrufu yapma gibi planları da içeren projede araç 2 buçuk yıl süre ile uyku moduna alınıp ayrıca enerji tasarrufu sağlandıktan sonra zamanı gelince uyandırılıp görevine devam etmesi sağlandı.

Bu muazzam yolculuk ve sonrasında kuyruklu yıldıza inişi özel kılan etkenlerden biri de kuyruklu yıldızın oldukça yüksek hızdaki hareketi ve sürekli dönüyor olması. Rosetta’nın sıkça sorulan sorular (SSS) sayfası‘nda hızla ilgili olarak şöyle diyor:

The comet, 67P/Churyumov-Gerasimenko, is a relatively small object, about 4 kilometres in diameter, moving at a speed as great as 135,000 kilometres per hour.

Yaklaşık 4 km çapındaki 67P/Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızının saatte 135.000 km hızla hareket ettiğinden bahsediyorlar. Ekşi sözlükte gördüğüm bir benzetmede de şuna yakın bir şeyler yazıyordu: “Ateşlenmiş bir merminin üzerine sineğin uçarak konması.” Belli bir noktada sabit durup sondanın gelip üzerine konmasını bekleyen bir hedef değil yani.

Fotoğraf kaynağı: https://www.flickr.com/photos/37472264@N04/sets/72157638315605535/

Philae’nin inişi:

Fotoğraf kaynağı: http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2014/02/Philae_touchdown

Şuradaki (Where is Rosetta?) sayfada Rosetta’nın 2004’te başlayan yolculuğunun günden güne, 2016’ya kadar olan kısmını takip edebilmek için güzel bir araç var. Hayal edebilmemizi biraz daha kolaylaştırabilir. Yıl olmuş 2014 hala vaktinde gelmeyen otobüsler görürken, 2 karış (< 40 cm) mesafeden tuvalet deliğini tutturamayan insanlar varken, bu projeyi hayal eden, hayalini açıklayan kişiyi olumlu karşılayıp da destek veren, projede çalışmış olan tüm insanların önünde saygıyla eğiliyorum. “Belli bir açı ile gelen ping pong topuna belli bir açı ve kuvvet ile vurulduğunda top karşı sahada nereye düşer?” tarzı bir soruyu çözerken bile yapılan hesapların zorluğunu gördükten sonra bu insanlara hayran olmamak elde değil.

Ayrıca bu projenin başarıya ulaşmış olması, Isaac Newton‘un da ölümsüzlüğünün resmidir bence.

Sir Isaac Newton

Yine sıkça sorulan sorular sayfasından edindiğimiz bilgiye göre proje 1993 yılında destek programına kabul edilmiş:

When was the mission approved?
The Rosetta Mission was approved as a Cornerstone Mission in ESA’s first long-term science programme (Horizon 2000) in November 1993.

Bu projenin hayal edilmesi, ön araştırma ve hazırlığı, girişmeye değer bulunup sonra başvuru yapılması ve kabul süreci, sonrasında hazırlıkların yapılması, yolculuğun başlangıcı, yolculuk sırasındaki geliştirmeler, cihazların uzaktan (dünyadan) kontrolü ve diğer tüm süreçler. Türkiye’de bırakın bu ölçüde bir projeyi, onda birinden bile daha az maliyetli (para, zaman, hesap, hayal gücü..) bir fikre destek bulmak isteseniz acaba hangi kapıları çalmanız gerekli? Kaçıncı kapıdan sonra hevesiniz kırılır da vazgeçerdiniz acaba? 20+ yıl zaman, 1.4 milyar euro para *, 2.000 çalışan ** ve başarısız olma ihtimali.  Hem de Türkiye’de lider! konumunda olan bazı kişilerin söylemine göre gereksiz yere. Elde hiçbir şey olmayacakmış çünkü. Paraya dönüşecek ne var ki hem, değil mi?

* 1.4 milyar euro:

What is the total mission cost?
The total mission cost of Rosetta is close to 1.4 billion Euros of which the total Philae costs are 220 Million Euros (in 2014 economic conditions) including expenses for the one year launch delay. The mission cost covers development and construction of the spacecraft and all of its instruments, including the lander, together with launch and operations.

Though the total cost is high, this should be put in perspective. The figure is barely half the price of a modern submarine, or three Airbus 380 jumbo jets, and covers a period of almost 20 years, from the start of the project in 1996 through the end of the mission in 2015.

** 2.000 çalışan:

How many people are involved in the Rosetta programme, and how many jobs has it created?
About 2,000 people from industry, ESA and scientific institutions were involved in Rosetta’s development. It is difficult to establish exactly how many new jobs were created, but Rosetta has certainly helped contribute to the development of the space sector both from the industrial and the scientific point of view.

Şahsen harcayabileceğin 1.4 milyar param olsa, “tüm halka ait olan 1.000 odalı saray ve yanına özel uçak yaptırmak”, “Instagram’ı satın almak”, “kumar, içki, partiler, sınırsız eğlence..” ya da “bu tür bir projeye destek olma” seçenekleri arasından kesinlikle bilime destek olmayı seçerdim. Belki de vizyonum bu olduğu için yoksulluk sınırının çok yakınlarında yaşıyorumdur ha? Kim bilir..

Amacım kesinlikle sadece mevcut hükümeti eleştirmek değil, bu konuda yanlış anlaşılmak istemem. Eleştirdiğim Atatürk döneminden sonra gelen tüm yönetimlerdir.

Rosetta projesine ABD ve 14 Avrupa ülkesi destek vermiş. O ülkelerden biri Türkiye mi? – Kesinlikle değil. Peki o 2.000 çalışandan kaç tanesi Türkiye’den? Ya 1.4 milyar euro’nun kaç kuruşu Türkiye’den? İşte üzen tarafları bunlar.